انتشارات شکوریان
اکنون اغلب کشورهای در حال توسعه، با توجه به تمام مشکلات سرمایه گذاری در نیروی انسانی، پی برده اند که علت عقب ماندگی این کشورها تنها کمبود سرمایه فیزیکی نیست، بلکه کمبود سرمایه انسانی، مانند مهارت های فنی وحرفه ای، نیز عامل مهمی درتوسعه اقتصادی است. زیراکمبود منابع سرمایه انسانی منجر به کاهش ظرفیت های تولیدی اقتصادی می شود، در اینجاست که اقتصاد قادر نخواهد بود از سرمایه های فیزیکی موجود استفاده کامل و مناسبی بکند. به این دلیل، به عقیده بسیاری از اقتصاددانان تمرکز سرمایه انسانی عامل مهمتری از تمرکز سرمایه مادی و فیزیکی در جریان توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه است.
توسعه اقتصادی بدون آموزش و پرورش امکان پذیر نیست. به اعتقاد میردال« شروع برنامه توسعه ملی بدون گسترش سطح آموزشی کشورها و رها کردن توده های مردم در غفلت بیسوادی بی ثمر است، کیفیت نیروی کار در توسعه اقتصادی عامل بسیار مهمی است. کارگران غیر ماهر، حتی اگر ساعات بیشتری کارکنند، تنها درآمد اندکی را کسب می کنند. از کارگران بیسواد و غیر ماهر نمی توان انتظار داشت که ماشین آلات پیچیده را به کار باندازند. تنها ازطریق سرمایه گذاری های بالاسری اجتماعی است که می توان بازدهی این نیروی کار را افزایش داد و هزینه های تولید را کاست. دولت می تواند از طریق احداث مدارس، دبیرستان ها، مؤسسات آموزشی، مالی و فنی، عرصه نیروی کار با بازدهی زیاد را افزایش دهد و مألاً توانایی تولیدی کشور را افزایش دهد. برنامه های آموزشی باید همه جانبه،گسترده وهمه گیر باشد. باید برنامه های آموزشی را از سطوح ابتدایی شروع کرد».سرمایه گذاری در نیروی انسانی بسیار مولد است.
شواهد متعدد از تجربه کشورهای پیشرفته مؤید این مطلب است که جوامعی که برکیفیت نیروی انسانی یعنی داشتن انسانهای سالم و با تخصص و مهارت تأکید و توجه نموده اند به پیشرفت های چشمگیری نائل شدند.
آنچه در همه راهبردهای ارائه شده از سوی صاحب نظران توسعه تأکید قرار گرفته و تجربهی کشورهای توسعه یافته نیز آن را تأکیدکرده است نقش انسانها به عنوان مهمترین منابع توسعه اقتصادی و اجتماعی است. این مهم تا بدانجا مورد توجه واقع شده است که عموم اندیشمندان معتقدند منابع انسانی پایه ی اساسی تحولات نوین زندگی است و توسعه ملی بر محور نیروی انسانی تحقّق می یابد. کشوری که نتواند دانش و بینش انسانها را توسعه دهد وآنها را از پرورش هدفدار بر خوردار سازد از این سرمایه در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بهره برداری کند قادر نخواهد بود هیچ چیز دیگر را توسعه بخشد زیرا امروزه مزیّت دسترسی منابع طبیعی در امکان بهرهمندی از شاخصهای توسعه و موفقیت در رقابت اقتصادی بینالمللی جای خود را به مزیّت بهره مندی از نیروی محقّق، خلّاق و مبتکر داده است، نیروی که قادر است منابع و امکانات لازم توسعه را بیافزایند. بنابر این ابزار توسعه ی امروز را نه در کوهها، دشت ها و اعماق زمین که در مغز انسانها باید جستجو کرد این منبع پایان ناپذیر است و با مجهّز شدن به دانش فنّی قادر است فرایند کسب جذب هضم و گسترش فنّاوری مورد نیاز توسعه را فراهم سازد.
جعفر شکوریان